Французите ја истражуваа издржливоста на уредите и открија дека повеќето се програмирани да се „пензионираат“ по одреден циклус на употреба.
Повеќето уреди, според студија на француско здружение за заштита на потрошувачи, се дизајнирани во одреден момент да „застарат“ во одредено време – или со целосно запирање, потреба од надградба или фрлање затоа што се дизајнирани така што сервисер не може да го најде делот што треба да се замени.
Според Јутарњи лист, оваа постапка се нарекува „планирана застареност“ и причината поради која голем број современи уреди не можат повеќе да работат ниту половина од просечниот животен век на нашите мајки, баби и дедовци, кои порано можеа да ги користат своите уреди неколку декади.
Според тоа француско истражување, постојат неколку видови на планирано застарување на уредите.
Најчеста е таканаречената „функционална застареност“, каде во уредот обично се расипува само еден дел што не може да се поправи, така што уредот може да се фрли и потребно е да се купи нов. Овој тип најчесто е присутен во телевизорите, машините за перење и компјутерите, а кај последниве често се јавува застареност поради некомпатибилност.
Тоа всушност претпоставува дека уредот, кој работи сосема нормално, станува бескорисен затоа што повеќе не може да се „спари“ со различни типови на софтвер за кои постојано се бара се повеќе и поголема RAM меморија.
„Индиректно застарување“ е најекстремниот пример: тоа е ситуација кога имате целосно функционален уред, но производителот одлучил да не произведува резервни или дополнителни делови за него, а истото се случува и со мобилните телефони за кои веќе не е можно, на пример, да купете полнач или батерија.
Најсофистицираниот вид на манипулација со времетраењето на уредот или неговите одделни делови е оној во кој уредот работи доста добро, но потрошувачот добива известување дека е потребно да се замени некој дел од него. Најчест пример се печатачите, кои во одреден момент го информираат корисникот дека тонерот истекува, иако тој всушност не е потрошен, и со тоа го мотивираат да го замени и да инвестира во нов.
Покрај француските заштитници на потрошувачите, со проблемот со издржливоста на уредот се бават и многу други, пред се Британци и Американци. Подолу е преглед на очекуваниот рок на траење на одделни уреди, пресметан врз основа на нивното истражување и очекувањата на потрошувачите.
Машина за перење – до 10 години
Истражувањата покажуваат дека повеќето од нив се програмирани да траат помеѓу 2.000 и 2.500 циклуси на перење, што значи дека, во зависност од тоа колку често се користи, таа обично ќе престане да работи пред да наполни десеттата година од животот. Покрај тоа, добар дел од денешните машини, наместо челик, имаат пластични одводи, кои лесно се кршат или доживуваат некој друг дефект, и обично фатален, по што повеќе нема поправка, па единственото решение е да купите нов уред.
Телевизори – од 9 до 10 години
Денешните ТВ модели, како по правило, траат меѓу девет и десет години, за разлика од постарите модели на нашите родители, кои имаа катодни цевки и достигнуваа просечна возраст од 10 до 15 години. Според истражувањето на Французите, тие се програмирани да траат околу 20.000 часа, што прави просечен живот од девет години. После тоа, еден дел од уредот „црка“, па затоа е неопходно да се купи нов. Со поновите модели на ЛЦД и плазма на уредот, најпроблематичен е обично кондензаторот со кој се вклучува телевизорот – тој дел обично се расипува поради близината на топлината, поради што обично е потребно да се купи нов уред.
Мобилен телефон – 20 месеци
Мобилните уреди, особено паметните телефони, обично застаруваат од повеќе причини – на пример, поради краткото траење на батеријата или полначот, но многу од нив имаат вградена и функционална застареност, според која уредот мора да се замени откако еден дел ќе престане да работи. Покрај тоа, проблемот со мобилните уреди се јавува поради фактот што поради честите надградби на софтверот, хардверот станува некомпатибилен по некое време, бидејќи софтверот бара се повеќе и повеќе меморија, па корисникот е принуден да го замени. Од сите овие причини, Французите откриле дека просечниот животен век на мобилниот телефон е околу 20 месеци.
Плински плочи за готвење – до 15 години
Како по правило, ова се уреди кои, доколку се одржуваат, можат да траат доста долго, две години подолго од електричните рингли, за кои се очекува да траат до 13 години. Причината лежи во фактот дека тие се многу лесни за одржување, но и за употреба.
Рерна – 14 години
Според американските истражувања, печките, со редовно одржување и чистење, можат да „траат“ во просек повеќе од 14 години, иако во многу домаќинства се очекува да биде подолго, како порано. Сепак, многу новини што ги имаат печките денес, како што е пиролизата, што се одвива под многу високи температури, влијаат на животниот век на овој уред, затоа не се препорачува да ги користите премногу често затоа што тие го трошат уредот.
Фрижидер – 13 години
Истражувањата покажуваат дека фрижидерите со една врата траат подолго од оние со две врати (одделни за замрзнувач и фрижидер) – моделите со една врата можат да траат до 19 години. Важно е редовно да се чистат – особено чувајте ја гумата на вратата и проверете дали на задниот дел од фрижидерот одводот на течности не се затне. Патем, фрижидерот е еден од добрите примери за тоа како влијаело на неговата застареност од оние што го дизајнирале – сè поголем број модели имаат светло во нив, кое штом ќе се расипе, корисникот не може да го замени, туку мора да повика сервисер.
Машина за миење садови – од 9 до 13 години
Овој уред честопати работи подобро и подолго колку поредовно се користи, но американските истражувања покажуваат дека, по правило, повисоката цена не значи подолг животен век. Имено, поскапите апарати обично носат повеќе електроника, односно додадени компоненти, а тоа потоа ја зголемува можноста некои од нив да се расипаат. При изборот на овој уред, најважно е да барате апарат направен од материјал кој одолева на ‘рѓа.
Микробранова печка – до 9 години
Ова е одреден очекуван животен век со редовна употреба. Иако е сложен уред, генерално не е можно непотребно да се влијае врз неговиот животен век – освен со покривање на храната кога се загрева, за да не прска внатре и редовно да се чисти.