Пандемијата на коронавирус се заканува дека ќе предизвика финансиска криза. Паѓањето на берзата и нестабилноста потсетуваат на септември 2008 година. Тензиите се видливи на пазарот на кредити и пари, вели Џон Кокран, соработник во „Hoover Institution“ и Cato Institute“ за Волстрит Журнал.
Што се случува? Економската основа е добра. Ова не е 2008 година кога причините беа ризичните хипотекарните инвестиции. Да, поголемиот дел од економијата веројатно ќе мора да се затвори за неколку месеци. Но, откако ќе се контролира вирусот, треба да се опорави, како после долг одмор.
Сепак, економијата не може да се вклучи и исклучи на копче. Затворените бизниси мора да продолжат да плаќаат долгови, кирии, плати и даноци. Луѓето кои ги губат своите приходи, покрај храна и дневни трошоци, треба да трошат на кирии, хипотеки и потрошувачки заеми. Американската економија се подготвува за река од долгови, при што часовникот на долгот продолжува да отчукува, додека економијата е блокирана.
Ако сите имаа издвоено пари за неколку месеци, работите ќе беа во ред. Но, многумина немаат. Сега го гледаме почетокот на борбата за готовина бидејќи луѓето и деловните субјекти се обидуваат да продаваат средства или да позајмуваат. Но, кој купува? И кој позајмува? Банките не можат да одобрат нови заеми на компании и луѓе без приход.
Монетарните проблеми се шират како вирус. Кога бизнисот не може да плати, неговите доверители, вработени, инвеститори и банки имаат проблеми. И ако луѓето се исплашат, дека банките и другите институции ќе банкротираат, тие брзаат да ги повлечат своите пари – и ние добиваме криза.
Ако бран на компании банкротираат, тие повторно нема да се вратат. Луѓето кои се отпуштени од работа треба да најдат нова работа. Неуспешните компании треба да се реорганизираат и да најдат нови сопственици, менаџери и вработени. Компаниите што можат повторно да се отворат мора да најдат добавувачи. И на сите им треба кредит. Сето ова има потреба од време и ресурси и ја потиснува економијата.
Пандемијата може брзо да се претвори во финансиски крах и долга рецесија. Ова е сценарио кое ги плаши пазарите и мора да нè плаши сите нас.
Што да се прави? Јасно е дека главната цел на политиката треба да биде да ги одржуваат компаниите живи, така што тие се подготвени повторно да започнат со бизнисот. Тие треба да бидат во можност да ги задржат своите вработени наместо да ги отпуштаат, да можат да ги повикаат назад за да работат брзо и да им помогнат на вработените да ги платат сметките и здравственото осигурување. Сега не е време да се уништат деловните активности во постапките за стечај.
Федералните пари се достапни. Во вторникот, администрацијата понуди стимул од скоро 1 трилион долари. Но, на економијата и треба помудро насочување на ограничените ресурси отколку едноставно да се фрлаат пари. Прво, дури и американската влада нема бесконечен ресурс. Нејзината уникатна способност за позајмување кога никој друг не може, со ветување за отплата преку оданочување, е вреден, но ограничен ресурс. Кога се појавува криза што дури и Министерството за финансии не може да се задолжи, ние сме во вистинска катастрофа.
Второ, ова не е последниот вирус. Она што го правиме сега е создавање модел за она што ќе го правиме при посмртоносни пандемии. Како целина, нашето општество ќе ги пренесе заштедите од оние што ги имаат, на оние на кои им се потребни, преку пазари, федерален долг, оданочување или преку сила. Но, ние мора да го сториме тоа на начин што ќе им овозможи на штедачите повторно да се појават во следната криза, да купуваат државни обврзници, да позајмуваат и да обезбедат ликвидност, посочува Кокран.
Кредитирањето е подобро од трансферите. Бидејќи заемите треба да се вратат, поголемите износи можат да одат таму каде што е потребно. Малите деловни заеми на администрацијата се добар почеток. Но, повеќето деловни активности и вработувањата се во големи компании, и тие честопати се дури и посиромашни во пари и со долг кон нервозни позајмувачи, што ги прави потешки за заменување или заживување, ако банкротираат. Давајте кредити со главата, а не со срцето. Луѓето можеби изгледаат подостојни од корпорациите, но нам ни требаат корпорации за да ангажираат луѓе кога се ќе заврши.
Трпението е важно. Банките и доверителите не треба веднаш да го казнат клиентот што не плаќа. Треба да им биде обезбедено толерантен однос од страна на нивните регулатори и кредитори.
Федералните резерви можат да гарантираат дека големите пазари остануваат ликвидни. Но, не смеам да го мешам падот на цените со неликвидноста. Оние кои треба да продаваат во криза треба да можат да го сторат тоа брзо, иако по пониска цена, така што оние со малку собрана готовина можат да дејствуваат следниот пат.
Ова се микро интервенции, а не макро. Намалувањето на основната стапка на ФЕД не помага многу ако природната претпазливост или регулатива забранува заеми на проблематични монетарни фирми. Нема да има корист од фискалниот стимул. Не можете да купувате или патувате кога продавниците и авиокомпаниите се затворени.
На луѓето им треба помош, а нашите политичари ја разбираат. Да речеме повторно дека заемите се подобри од грантовите. Наместо да ни дадете 1.000 долари, подобро е да дозволите да позајмиме дел од даноците што ги должиме минатата година и да ги платиме подоцна. Ова им обезбедува повеќе пари на оние на кои им требаат и им помага дури и на оние со големи долгови да не одат во стечај. Треба да се дозволи повлекување од пензиските сметки без казни. Правилата за социјални програми треба да се прошират. Ако луѓето мора да бидат невработени за да добијат помош, работодавачот е во искушение да ги активира непотребно, а тие и нивната компанија нема да бидат подготвени да започнат со работа повторно брзо.
Ние мора да се спротивставиме на искушението да ограбиме некои, за да платиме на други. На пример, ако компаниите се принудени да платат за боледување, тоа би можело да биде трошокот, кој ќе ги исфрли од работа или да ги натераат да отпуштаат вработени, отколку да им дозволат да одат на одмор. Компаниите не мора да имаат длабоки џебови.
Промената на микро правилата и регулативите е многу потешко од макро стимулацијата. Илјадници правила мора да се следат за да им се помогне на илјадници бизниси и милиони луѓе. Сето ова ќе биде полесно ако имаше економски и финансиски план во случај на пандемија. За жал, 12-те години на стрес-тестови и планови во економската криза не предвидоа можност за пандемија.
Ајде да излеземе со подобар економски план следниот пат, вели Кокран за Волстрит Журнал.