Пандемијата предизвика подем на сивата економија. Слична работа се случи за време на финансиската криза во 2009 година. Според економските експерти, во 2020 година непријавената работа во Германија достигна 11,4 проценти од БДП, а во 2021 година нејзиниот удел ќе продолжи да расте, пишува ДВ.
Во 2020 година, некои од жителите на земјата чии приходи паднаа поради загуба на работното место или скратено работно време, побараа алтернативни извори на финансирање. Ги пронајдоа во сивата економија.
Според професорот Фридрих Шнајдер од Универзитетот „Јоханес Кеплер“ во Линц, непријавената работа во Германија е значително зголемена минатата година, веројатно изнесувајќи 11,4 проценти од бруто домашниот производ. Во 2019 година, неговото учество беше 9,1 процент.
Шнајдер смета дека индустријата, која е најпогодена од црниот пазар, е гастрономијата – каде околу 60 милијарди евра веројатно биле скриени од даночните власти.
Зошто гастрономија?
Поради заклучувањето и строгите правила за хигиена, бизнисите претрпеа многу страдања, некои сопственици на ресторани и пабови веројатно прибегнаа кон измама при плаќањето на своите вработени за да заштедат на трошоците. Мијачите на садови, чистачите и помошните готвачи беа особено погодени од кризата и останаа без работа. За да не ги изгубат надоместоците за невработени, тие веројатно избраа да преземат мерки со плаќање на рака.
Другите сектори во кои оваа појава е позабележителна се туризмот, разни активности за поддршка на домаќинствата – како што се градинарство, приватни часови, но исто така и – градежни услуги и фризерски услуги.
Раст на непријавената работа е забележан и во други земји – во Франција од 12,4% од БДП на скоро 16%, во Италија – од 18,7% на 22%. Се верува дека во Романија и Бугарија квотата е уште поголема.
Ништо нема да се промени оваа година. Прогнозите на Шнајдер се за раст на непријавената работа во Германија за меѓу 10% до 12%. Едвај во 2022 година може да се очекува враќање до нивоа пред кризата, а дотогаш сивата економија ќе остане привлечна.
„И тука има нешто добро“
Сепак, според многу економисти, растот на сивата економија во време на криза не е толку лошо – напротив: го попречува продлабочувањето на рецесијата и зголемувањето на сиромаштијата. Шнајдер објаснува дека иако овој вид на работа пренасочува значителни средства од системите за социјално осигурување и државната каса, заработените пари сепак се враќаат во потрошувачка и создаваат приходи за државата преку ДДВ.
И според економскиот експерт Ларс Фелд, во ваква криза, растот на непријавената работа е од корист.
„Сивата економија е вентил што донекаде ги ублажува ефектите на кризата“, рече тој.
„Многу луѓе се задоволни што имаат работа воопшто, а зголемувањето на контролите и казните би било контрапродуктивно во време на криза предизвикана од коронавирус. Засега, државата треба да прифати зголемување на непријавената работа предизвикана од криза и да преземе мерки против тоа само по завршувањето на проблемите“, рече Фелд.
Во 2020 година, односот на властите кон нелегалната работна сила беше дефинитивно во опаѓање: до октомври, бројот на инспекции се намали за 16 проценти, според Министерството за финансии. Сепак, синдикатите се незадоволни.
„Компаниите што не плаќаат плати или затајуваат данок не треба да профитираат од кризата“, рече Роберт Фајгер, претседател на Синдикатот на градежните работници.