Честa глетка во последните денови – луѓето се дружат на пазари а лидерот на државата им кажува дека мораат да останат во куќите. Зошто многумина не ја сфатија сериозно оваа инструкција, прашуваат од АФП.
Премногу луѓе „лесно“ ја сфаќаат самоизолацијата, изјави неодамна францускиот претседател Емануел Макрон.
На друго место во Европа, многу Германци, честопати млади, ги игнорираат официјалните повици да останат дома. Тоа е појава на која многу други Европејци исто така не беа имуни, пренесува Хина.
Дури и Италија, првата европска земја што воведе строги и општи мерки и каде за прв пат беа видливи пропорциите на вирусот, тешко воведе комплетен карантин.
Европските земји погодени од пандемијата се поделија во две групи, оние кои прогласија карантин за општото добро и оние кои се двоумат.
Но, многу луѓе не припаѓаат на ниту една од овие групи, но се однесуваат на начинот на кој повеќето се однесуваат, вели Ангела Сутан, професор по бихевиорална економија.
„Растеглива група“
Оние кои уживаа во сонцето минатиот викенд спаѓаат во оваа „растеглива“ група.
„Проблемот е што овие луѓе се и најважни и најопасни“, вели Сутан за АФП. „Ако забележите дека другите не соработуваат, ни тие нема да соработуваат“.
Овие заклучоци се засноваат на студии за бихевиорална економија. Оваа дисциплина, која ја истражува мешавината на економијата и психологијата, се обидува да го објасни ирационалното однесување од економски агол.
Ернст Фер од Австрија е добро познат експерт во областа. Во раните 2000-ти, тој направи истражување што покажа како луѓето се делат според однесувањето.
Според него, четвртина од испитаниците придонесуваат за општиот интерес без оглед на тоа, четвртина мислат само на себе, а преостанатата половина од испитаниците условно придонесуваат за општ интерес, односно чекаат да видат како другите ќе се однесуваат.
Во овој контекст, социјалните мрежи „имаат тенденција да пренесат премногу лоши примери, што остава впечаток дека има само прекршители“, вели Ангела Сутан. „Ова создава маѓепсан круг“.
Но, тие исто така можат да бидат корисни затоа што дозволуваат да се изрази фрустрацијата што ја чувствуваат голем број луѓе, што ќе ги охрабри и најсебичните да го преиспитаат своето однесување.
„Тие чувствуваат дека профитираат одејќи во паркот затоа што направиле нешто храбро“, објасни таа. „Но, доколку најдат неодобрување на социјалните медиуми, тие би можеле повторно да размислат“.
Најдобра тактика
Значи, која е најдобрата тактика властите да ги убедат луѓето да ја почитуваат самоизолацијата?
Многу земји избраа да ги казнат: секој што е фатен од полицијата надвор кога не треба, да им биде изречена казна. Дали е ова најдобрата стратегија или е поумно да се верува во одговорноста на граѓаните?
Потребно е и едното и другото, изјавија неколку економисти, кои исто така веруваат дека е позитивно што, на пример, од Французите се бара да пополнат изјава во која се оправдуваат излегувања за итни случаи, гарантирајќи за тоа со нивната чест.
„Кога ќе го ставите вашиот потпис на хартија, се појавува ментален рефлекс, што значи дека, доколку тие веќе биле склони да ги почитуваат правилата, тие исто така сакаат да ја исполнат новата обврска“, вели невроекономистот и професор Тиери Аимар.
„Овој потпис ќе создаде ментални механизми кои ќе резултираат во согласност со обврската да се избегне една форма на когнитивна непријатност“, рече тој.
Треба да се следат мерки
Когнитивната дисонанца е ментална состојба во која човекот во исто време доживува повеќе неконзистентни искуства.
„За повеќето луѓе кои веќе ги следат социјалните норми, мозокот ќе ја засили самодисциплината“.
Овој ефект може да се ослабне на долг рок, во зависност од тоа како се однесуваат сите други.
„Ако се развијат опортунистички однесувања, ставот на луѓето кои природно ги почитуваат наредбите може да се развива во погрешна насока“, заклучи Аимар.
Бидејќи некои европски земји се веќе ставени во карантин и ќе има други на други континенти, почитувањето на ваквите рестриктивни мерки останува еден од најефикасните начини за забавување на брзото ширење на вирусот, предупредува Светската здравствена организација (СЗО).