Глобалните разлики во пристапот до вакцините Ковид-19 предизвикуваат загриженост дека континуираното ширење на коронавирусот ќе создаде поопасни верзии на патогенот, ослабувајќи ги медицинските оружја и дополнително осакатувајќи ги економиите, според „Блумберг“.
Во борбата против коронавирусот, богатите земји веќе ги користат вакцините. И додека САД, Велика Британија и Европската унија веќе им дадоа на своите граѓани околу 24 милиони дози – повеќе од половина од имунизациите ширум светот – огромен број земји дури и не ги започнаа своите кампањи.
Овие разлики претставуваат закана и за напредните, и за земјте кои заостануваат. Овозможувањето на коронавирусот да генерира нови видови ќе има значителни економски и општествени последици откако бројот на загинати надминува 2 милиони.
Прогноза за раст
„Не можеме да оставиме делови од светот без пристап до вакцини, бидејќи тоа ќе ни се врати на нас“, вели Чарли Велер, шеф на одделот за вакцини во Фондацијата за истражување на здравјето Wellcome. „Тоа ги доведува во ризик сите во светот“, рече тој.
Земјите се потпираат на ефективни имунизации за да спасат животи и да ги заживеат деловните субјекти. Прогнозата на Светска банка за раст од 4% годинава зависи од широко распространетата употреба на вакцини. Сепак, зголемувањето на случаите на Ковид и одложената вакцинација може да го ограничат ширењето на само 1,6%.
Земјите со високи примања обезбедија 85% од вакцините на Pfizer Inc. и сите на Moderna Inc, според лондонската фирма за истражување Airfinity Ltd. Голем дел од светот ќе се потпре на британскиот производител на лекови AstraZeneca Plc, чија вакцина е поевтина и полесна за дистрибуција, како и на други производители како што е кинеската Sinovac Biotech Ltd.
Најмалку 49 земји со повисок приход спроведуваат големи кампањи за вакцинација против Ковид-19, додека една од земјите со најниски примања ги пријавува првите 25 дози, рече Тедрос Аданом Гебрејесус, генерален директор на Светската здравствена организација (СЗО). „Не 25 милиони. Не 25.000, само 25 “, рече тој во понеделникот.
Се повеќе земји склучуваат одделни договори за набавка, покрај учеството во глобалната програма за достап до вакцините, позната како COVAX.
Светот е на работ на „катастрофален морален неуспех“ во дистрибуцијата на вакцини против Ковид-19, го цитира Ројтерс Гебрејесус.
Според него, изгледите за фер дистрибуција на вакцините ја доведуваат во сериозен ризик програмата COVAX, по која ќе се дистрибуираат вакцини од следниот месец. Гебрејесус ги повика земјите и производителите да дистрибуираат вакцини ширум светот праведно.
Склучувањето на билатерални договори може да ја одложи испораката на COVAX и да доведе до сценарио што COVAX мораше да го спречи – складирање, хаотичен пазар, некоординиран одговор и постојан социјален и економски колапс, рече тој вчера на почетокот на годишното заседание на СЗО преку Интернет.
Дводневниот состанок на Советот на СЗО е еден од најважните во 70-годишната историја на Агенцијата за здравство на ООН. Таа мора да ја дефинира улогата на организацијата за подолг период по завршувањето на оваа пандемија.
Разлики во ефикасноста
Распространувањето на вакцините Pfizer-BioNTech и Moderna, кои имаат постигнато ниво на ефикасност од околу 95%, покрена прашања во врска со тоа дали сите ќе имаат пристап до толку високи нивоа на заштита. „Разликата не е само во пристапот до вакцините“, рече Јангжу Хуанг, асистент за здравство во Советот за надворешни односи. „Станува збор и за пристап до ефективни вакцини“.
Една од вакцините на која се потпираат земјите со понизок и среден приход – на AstraZeneca и Универзитетот Оксфорд, предизвика загриженост во Австралија дека можеби не е доволно ефикасна за да се создаде имунитет на стадо. Сепак, тамошните здравствени власти рекоа дека веруваат дека ќе биде споредлива со вакцините на Pfizer и Moderna во спречување на тешки болести.
Вакцината, развиена од британски партнери и воведена во земјата на почетокот на овој месец, обезбеди просечна стапка на ефективност од 70%. Се чини дека се зголемува на 80% додека обезбедува подолг временски интервал помеѓу дозите, посочуваат ограничените достапни податоци, според регулаторите. Продолжувањето на овој период до три месеци од еден им овозможува на повеќе луѓе да се бранат побрзо, додека податоците покажуваат дека нивото на антитела исто така се зголемува, рече портпаролот на AstraZeneca.
За вакцината Sinovac беа најавени четири значително различни нивоа на заштита, кои се движат од околу 50% до повеќе од 90%. Кинескиот развивач рече дека понискиот процент забележан во една студија во Бразил се должи на фактот дека учесниците биле медицински работници кои се соочувале со висок ризик од инфекција со Ковид.
„И покрај разликата во ефикасноста, сите тие укажуваат на способноста на вакцината да штити, особено од умерени и тешки форми на болеста“, велат од Sinovac.
„Доколку се дистрибуираат помалку ефикасни вакцини во земјите во развој, тоа исто така може да има значителни економски последици и да ги влоши разликите во ефектите од пандемиите низ земјите “, напиша Џастин-Дамиен Генет, виш економист во Светска банка.
Многу земји зависат од програмата COVAX, чија цел е рамномерно да се дистрибуираат вакцините низ земјите. Сепак, не сите земји со понизок и среден приход чекаат да се спасат од таму. Некои се сомневаат дали програмата ќе ги обезбеди потребните вакцини, рече Гебрејесус од СЗО. Владите на Јужна Африка и Малезија ги склучија своите договори за снабдување преку директни преговори со производителите, а некои региони исто така ќе добијат вакцина Фајзер.
Трпението истекува
„Се чини дека постојат индиции дека земјите го губат трпението“, рече Хуанг од Советот за надворешни работи. COVAX обезбеди пристап до скоро 2 милијарди дози, а испораките треба да започнат во првиот квартал и има за цел да вакцинира до една петтина од населението во земјата до крајот на годината. Ова е далеку помало од нивото на две третини или повеќе кон кое се стремат многу земји.
Некои можеби нема да примаат вакцини пред 2024 година, проценуваат истражувачите.
Мобилизацијата се интензивира. Индија, со 1,3 милијарди жители, во саботата започна голема кампања за вакцинација, која се очекува да се соочи со предизвици во руралните области.
Застапниците на вакцините ги повикуваат богатите земји да ги споделат и да ги повикаат компаниите да ги зголемат своите капацитети за производство. Иако е рано, трендовите се загрижувачки, вели Венкаја.
„Успехот се одредува со добивање вакцини за луѓето насекаде, и сè уште не сме успеале во тој потфат”, рече тој.