Запрашан од радиото „Франс Интер“ како го замислува животот по коронавирусот, францускиот дистописки писател Мишел Велбек ја отфрли среќната приказна за градење на подобро општество и предвиде дека сè ќе биде „исто, само малку полошо“.
Ова би можело да биде едно од најоптимистичките сценарија за Европа во 2021 година, пишува во својата анализа „Политико“.
И покрај пристигнувањето на првите вакцини за коронавирус и првите плаќања од големиот фонд за обновување на пандемијата во ЕУ, континентот е насроен за повеќе блокади наменети за спречување на ширењето на вирусот, раст на банкротите, зголемување на невработеноста, суспендирање на исплата на заеми и продолжување на економската неизвесност.
Трговскиот договор меѓу ЕУ и Велика Британија спречи хаотичен колапс кога преодниот период за „Брегзит“ истече на 31 декември 2020 година. Сепак, европската економија нема да избегне проблеми на границата. Божиќниот хаос, кога стотици камиони беа блокирани со денови во Кент, откако Франција го забрани патувањето од Англија во обид да запре нов, брзо ширечки вид на КОВИД-19, беше едноставно предупредување.
Економскиот скок ќе забави ако голем број скептични Европејци одбијат да се вакцинираат, без разлика дали не им веруваат на своите влади и официјални здравствени совети или затоа што им веруваат на теориите на заговор за злите намери на Big Pharma.
Дури и ако вакцинацијата се одвива брзо, закрепнувањето од најголемата економска контракција во Европа во мирно време ќе биде бавно и нерамномерно. Доволна вакцинација на Европејците за да се постигне широко распространета заштита – понекогаш позната и како имунитет на стадо – ќе трае, ако не цела, тогаш најголемиот дел од 2021 година, ако воопшто тоае изводливо.
Во некои земји, како што се Франција и Полска, неподготвеноста за вакцинирање е широко распространета и има многу малку луѓе кои сакаат да се вакцинираат против коронавирус. Можеме да го замислиме влијанието само ако еден или двајца пациенти добијат посериозна реакција по вакцинацијата.
Голем дел од уништувачкото влијание на КОВИД-19 врз работните места, компаниите и економските сектори како што се авијацијата, угостителството, културата и слободното време сè уште не е целосно почувствувано, бидејќи шемите за поддршка на државата, државните заеми за безбедност, дополнителните исплати и субвенционираната краткорочна работа го омекнуваат. Овие програми мора да истечат или да бидат скратени во 2021 година, освен ако владите кои дозволија сериозен буџетски дефицит и јавниот долг да се зголеми, ги продолжуваат скапите мерки до 2022 година.
Богата Германија е посветена да го стори токму тоа, но земјите под поголем финансиски стрес нервозно ги следат нивните трошоци и се загрижени дека е време да се укинат овие програми.
Со оглед на новиот вирулентен вид на вирус, можеби дури и не сме го достигнале полувремето на пандемијата. Полскиот министер за финансии Тадеуш Кошчински минатиот месец рече дека очекува трет бран КОВИД-19 во февруари и март. Многу епидемиолози не очекуваат забавување на ширењето на вирусот до летото 2021 година.
Економистите со право стравуваат од ефектите на банкротите и долгорочната невработеност, што ги задржува трошоците. Рестартирање на економијата бара од потрошувачите да излезат и да трошат штом продавниците се отворат повторно, како што правеа многу луѓе во пролет и лето. Сепак, несигурноста во работата, како и здравствената состојба и пензиите и општиот недостаток на доверба може да го спречат ова.
Покрај тоа, наскоро ќе започне дебата за тоа кога и како повторно да се воведе буџетска дисциплина во ЕУ и да се заострат правилата за државна помош. Политичкиот притисок за повторно затегнување на ремените во еврозоната може да биде фактор на општите избори во Холандија во март и на германските федерални избори во октомври, особено ако Фридрих Мерц, десен фискален јастреб, ја освои Демохристијанската партија на Ангела Меркел во јануари.
Кога избувна пандемијата, ЕУ брзо ги запре фискалните правила со кои се бара од земјите да го одржуваат дефицитот под 3% од бруто домашниот производ и да го намалуваат јавниот долг секоја година се додека не ја достигнат целта од 60% од БДП. Суспензијата на правилата важи и оваа година, но тоа ќе биде предмет на жестока дебата.
Земји како што се Италија, Шпанија, Франција и Белгија, како и Грција, имаат акумулирано повеќе од двојно од дозволениот сооднос на долг / БДП.
Европската централна банка, Европската комисија, Организацијата за економска соработка и развој и Меѓународниот монетарен фонд препорачуваат владите да продолжат да ги зголемуваат трошоците во 2021 година, да ги стимулираат јавните инвестиции и да не брзаат да ја заоструваат фискалната политика се додека производството не се врати на нивоа пред пандемијата. Сепак, политиката може да ја попречи економската смисла, како што тоа се случи за време на финансиската криза 2008-2014 година, кога Германија и нејзините северни сојузници ги принудија земјите од еврозоната рано да ги повлечат стимулациите и наметнаа синхронизирани заштеди што ја втурнаа ЕУ во рецесија.
Се работи многу за да се обезбеди заемот за обнова на ЕУ, финансиран за прв пат преку заеднички заеми, брзо и ефикасно да се исплати, создавајќи работни места во зелениот и дигиталниот сектор.
Обновување на застарениот фонд за живеалиштаа во Европа за подобрување на енергетската ефикасност е трудоинтензивен проект во рана фаза. Секое одложување или спор околу тоа како земјите трошат пари може да ја поткопа јавната поддршка за ЕУ.
Не секој е песимист во врска со исходот од оваа криза. IHS Markit предвидува стабилно глобално закрепнување во втората половина на следната година во услови на напредок во вакцините што може да ја ослободи одложената побарувачка. Сепак, компанијата е пооптимист за Азија и особено за Кина отколку за Европа, каде се очекува производството да се врати на нивото пред КОВИД до крајот на 2022 или 2023 година.
Во меѓувреме, невработеноста ќе скокне и социјалните конфликти меѓу генерациите околу тоа кој заслужува заштита, кој плаќа за долгови и каде одат парите за стимулација, ќе доминираат во 2021 година, а бројот на жртвите ќе продолжи да расте.