Американскиот бизнис портал „Блумберг“ смета дека богатите земји ќе имаат корист од помошта, која Меѓународниот монетарен фонд (ММФ) ќе им ја даде на сиромашните и објаснија зошто мислат така.
Тие истакнаа дека оваа финансиска институција ќе им ја даде на своите членови најголемата финансиска инјекција во историјата во износ од 650 милијарди долари. Со тоа, таа ќе се обиде да ја зајакне глобалната ликвидност и да им помогне на сиромашните земји да се справат со растечкиот долг и коронавирусот.
Сепак, некои го критикуваат начинот на кој ММФ сака да го стори тоа, а тоа е преку Специјалните права за повлекување (Special Drawing Rights – SDR). Имено, според правилата на ММФ, SDR се распределуваат пропорционално на учеството на секоја земја во фондот, што е скоро еднакво на нивното економско производство. Ова значи дека 58 проценти од новите SDR ќе одат во развиените земји, 42 проценти во земјите во развој и 3,2 проценти во сиромашните земји.
Зошто сега?
Демократскиот претседател на САД, Џо Бајден, целосно го смени ставот кон ММФ. Стивен Мнучин, министер за финансии во администрацијата на поранешниот републикански претседател Доналд Трамп, сметаше дека оваа финансиска институција не направи доволно за да им помогне на сиромашните земји.
Соединетите држави имаат најголем удел во ММФ и со тоа и право на вето за овие прашања. Извршниот директор на ММФ, Кристалина Георгиева рече дека планира да подготви конечен предлог за помош што може да биде одобрен во јуни. Значи, треба да се очекува дека централните банки ќе ги добијат парите во август.
Што всушност значи SDR?
SDR е меѓународна резерва на средства што може да се претвори во пет валути: долар, евро, јен, британска фунта и јуан. Кога се поделени по земји, тие можат да ги чуваат како дел од нивните девизни резерви или да ги разменуваат со целосно конвертибилната валута на другите земји-членки на ММФ. Земја што продава SDR мора да плати камата од 0,05 проценти, ако нејзиниот SDR е под износот што му е отстапен на ММФ.
Целта на SDR е земјите да имаат пристап до средства без никакви условувања, за разлика од другите видови на понудени средства.
За што се користи SDR?
Правилото на ММФ е дека SDR мора да ја задоволи потребата за поголеми долгорочни резерви и не смее да ја поттикнува инфлацијата. Најголемата распределба на SDR досега се случи во 2009 година како одговор на рецесијата и изнесуваше 250 милијарди долари. Овој пат, земјите треба да ги искористат овие пари за да купат вакцини против коронавирус и медицинска опрема.
Аргентина ќе користи SDR за да го плати долгот кон ММФ, т.е. заем од 2018 година од 45 милијарди долари.
Како треба да се распределува SDR?
Земјите со ниски примања се очекува да добијат 21 милијарда, а земјите во развој 212 милијарди, што не важи за Кина, според Министерството за финансии на САД.
Зошто ММФ сака да помогне на овој начин?
SDR е најбрзиот начин земјите да ги добијат потребните средства, без оглед на тоа што богатите земји добиваат многу повеќе. Од друга страна, заемите бараат долги преговори, а некои земји не сакаат да бараат заеми затоа што стравуваат дека инвеститорите ќе ги доживеат негативно.
Исто така, веројатно е дека повеќето земји со ниски примања ќе разменуваат SDR со една од валутите за да ги исполнат платниот биланс и фискалните потреби.
Министрите за финансии на африканските земји изјавија дека SDR ќе биде едвај доволна за финансирање на овој континент. Затоа, тие го повикаа ММФ да го преиспита начинот на дистрибуција на SDR во земјите со низок и среден приход.
Дали постои можност сиромашните земји да добијат повеќе пари?
ММФ посочи дека ја разгледуваат можноста богатите земји да стекнат новостекнати SDR или да донираат на сиромашните земји. Министрите за финансии на земјите од Г7 ветија дека ќе видат дали можат да ја користат SDR за поддршка на сиромашните земји.
Американскиот министер за финансии Џенет Јелен ги повика земјите од Г20 да ги пренасочат вишоците SDR кон државите со ниски примања. Документ подготвен за дискусија пред Обединетите нации (ООН) сугерираше дека побогатите земји ги отстапуваат своите непотребни SDR на нов фонд за доверба за употреба од други земји или на некој од постојните фондови на ММФ, како што е оној за намалување и раст на сиромаштијата, или за катастрофи и олеснување.
Кој ќе има корист?
Економистот на UBS, Аренд Каптејн, смета дека создавањето на SDR ќе ги зголеми глобалните резерви за 4,5 проценти. Тој очекува земјите како Венецуела, Пакистан, Еквадор, Казахстан, Турција и Аргентина да имаат најголем процентен раст меѓу земјите во развој. Нивните резерви треба да се зголемат за 10 проценти или повеќе.
Зголемувањето на резервите може да се случи во помалите островски држави кои многу се потпираат на туризмот, имено Антигва и Барбуда и Света Луција.
„Морган Стенли“ пак предвидоа дека горенаведеното може да се случи во Чад и Замбија, кои бараа преструктуирање на долгот.
Кои се контрааргументите?
Критичарите се на мислење дека безусловното финансирање создава морална опасност и може да предизвика инфлација и дополнителни меѓународни резерви што не се потребни. Некои републикански конгресмени посочија дека земјите во развој ќе користат SDR за да ги отплатат кинеските долгови и дека тие долгови во спротивно би можеле да бидат преструктуирани или целосно отпишани.
Тие подвлекоа дека ова ги финансира земјите кои се третираат како американски непријатели – Иран, Венецуела и Русија.
Американската влада посочи дека нема да купува SDR од земји што ги санкционирала, имено Иран, Сирија и Венецуела и дека ќе ги повика другите земји да го сторат тоа. И САД и Велика Британија рекоа дека употребата на SDR ќе биде транспарентна и отчетна, пишува „Блумберг“.