Милијардерот Џек Ма е ретка фигура во Кина: харизматичен претприемач кој може слободно да го каже своето мислење.
Овој слободен став го направи познат ко-основачот на „Alibaba“ надвор од неговата татковина. Но, тоа исто така ја доведе неговата бизнис империја, и самиот Ма, во голем ризик, пренесува Си-Ен-Ен.
Проблемите започнаа кон крајот на октомври, кога Ма ги критикуваше кинеските регулатори на конференција во Шангај. Додека финансиската технолошка компанија „Ма Ant Group“ се подготвуваше за најголемата јавна понуда во светот, тој ги обвини властите за задушување на иновациите и рече дека банките во земјата размислуваат како „заложни куќи“.
Одмаздата на Пекинг беше брза. За неколку дена, регулаторите го откажаа ИПО, но не пред да ги повикаат Ма и директорите на „Ant“ на состанок. И во следните недели, регулаторите му наредија на Ант да преструктуира поголеми делови од компанијата. Тие дури и ја зголемија контролата над „Alibaba“, која во моментов е под истрага за монопол.
Во меѓувреме, Ма не е виден во јавноста откако го одржа својот говор во Шангај – невидено досега отсуство за човек кој обично нема проблем да биде во центарот на вниманието и чиј бизнис сега се соочува со најголемата закана во последните неколку години.
„Мислам дека постои заедничка порака што партијата всушност ја испраќа, а тоа е дека технолошките претприемачи можат да бидат најгламурозните, најпосакуваните јавни личности што Кина ги покажува на светот. Но, нема лице, ниту компанија што е поголема од кинеската комунистичка партија“, рече Рана Митер, професор по модерна кинеска историја и политика на Универзитетот во Оксфорд.
Многу аналитичари кои ја следат Кина велат дека Ма можеби се криел бидејќи властите ги насочиле своите активности кон неговите компании, откако добил навестување дека не треба да зборува премногу слободно.
Понатаму, не е невообичаено Пекинг да ги казнува познатите кинески фигури кои се судираат со интересите на Комунистичката партија.
Суперѕвездата и актерка Фан Бинбин, на пример, нагло исчезна во 2018 година пред повторно да се појави една година подоцна за да се извини за скандалот со затајување данок. А, магнатот за недвижнини, Рен Жичијан, исчезна неколку месеци откако наводно го критикуваше начинот на кој кинескиот претседател Си Џинпинг се справува со пандемијата на коронавирус. На крајот беше осуден на 18 години затвор под обвинение за корупција.
Личноста на Џек Ма
Поранешниот наставник по англиски јазик, со скромен почеток, Ма веќе долго време го отелотворува економскиот просперитет и претприемништвото во Кина. Тој ја изградил „Alibaba“ во технолошка империја од 500 милијарди долари и собра повеќе од 50 милијарди долари лично богатство, според индексот на милијардерите на Блумберг.
Со растот на неговите компании, Ма стана пријателско лице на економскиот раст во Кина. Често се состануваше со шефови на држави – ручаше со Барак Обама, правеше селфи со поранешниот британски премиер Дејвид Камерон, а минатата година дури и донираше производи за заштита од Ковид-19 низ целиот свет.
Стилот на Ма како директор на „Alibaba“ беше исто така особено импресивен. Еднаш тој ја отпеа класиката од 1950-тите „Unchained Melody“ на сцената за време на конференција на компанијата. Тој често носеше различни носии и се појавуваше на разни настани со познати личности како Дејвид Бекам и Никол Кидман.
Во одреден момент на кинеските власти им се допадна фактот дека Ма е силна и гламурозна верзија на Кина, бидејќи една од работите што Кинеската комунистичка партија ја смета за речиси невозможна е да создадат таква мека моќ во светот“, вели Митер.
Владата го охрабрува растот на сопствените технолошки гиганти, вклучувајќи ги Alibaba, Ant Group, Tencent и Baidu, истовремено ограничувајќи го пристапот до нивните најголеми американски конкуренти. Во голема мерка, услугите на овие компании се неопходни во Кина кога станува збор за дигитална комуникација, забава, трговија и многу повеќе.
Но, кинеските власти се повеќе гледаат на ова влијание како ризик за политичката и економската стабилност на земјата. Ant Group, на пример, може да наплаќа такси за заем, без да ги следи строгите регулативи што ги почитуваат деловните банки.
„Сузбивањето на големите технолошки претприемачи е дел од поголемиот процес на партијата за враќање на контролата и навистина препишување на приказната за тоа како кинеската технолошка иновација се случува само во околности што партијата ќе ги дозволи“, смета Митер.
Во последниве месеци, владините чекори за контрола на индустријата станаа поочигледни. Во септември, Комунистичката партија објави невообичаени отворени упатства со кои се повикуваат, на пример, членовите на партијата „да ги обучуваат приватните бизнисмени да ги вооружуваат своите умови со социјалистичката идеологија на [Си]“.
И на економската конференција минатиот месец, самиот претседател предложи штрајк на технолошките компании, повикувајќи ја земјата да ги зајакне антимонополските напори против онлајн платформите и да спречат „неуредно растење“ на капиталот.
Во следните недели следеа барања. Покрај регулаторните барања за Ant Group и истрагата за „Alibaba“, властите предупредија и други технолошки водачи да не создаваат монополи или да ги злоупотребуваат податоците на корисниците заради профит.
Последен од ваков вид
Ма, кој е член на Комунистичката партија, останува скриен од очите на јавноста. Неговите сметки на социјалните мрежи се неактивни од октомври, а тој го пропушти финалето на африканското шоу за таленти во областа на претприемништво, на кое беше ко-основач. Според „Alibaba“, пропустот е резултат на проблем со распоредот.
Иако Пекинг не се потруди отворено да ги казни или затвори директорите критички настроени кон владата, за Ран, магнат за недвижнини, кој беше затворен минатата година, се вели дека напишал есеј. во кој тој се дефинира себеси како „кловн“ жеден за моќ. Затоа аналитичарите сметаат дека Ма може доброволно исчезнал од очите на јавноста, барем засега.
Кинеската влада сака историјата за нејзината доминација над излегувањето на берза на „Ant Group“ да биде водечка во јавниот домен, изјави Данкан Кларк, автор на „Alibaba: The House that Jack Ma Built“ и основач на инвестициска консултантска фирма. Според него, компанијата веројатно знае дека нема да биде корисно да има какво било „поинакво мислење“ по ова прашање.
„Но, тоа е секако извонредно … тишината е нешто заглушувачка“, рече Кларк, додавајќи дека очекува Ма на крајот да излезе во јавноста и да даде изјава за придонесот во кинеските реформи.
„Тој доби сигнал дека „ако зборувам премногу, тоа ќе ме доведе во неволја, затоа морам да запрам“, рече Ангела Џанг, вонреден професор на Универзитетот во Хонг Конг.
Губење на „меката сила“
Барем едно е јасно: додека Кинеската комунистичка партија врши притисок врз технолошките гиганти во земјата, друга фигура како Џек Ма веројатно нема да се појави во индустријата.
Извршниот директор на „Alibaba“, Даниел Џанг, кој го наследи Ма како претседател во 2019 година, користеше помирлив тон за регулацијата во ноември. Потоа ги опиша напорите на владата за заострување на ограничувањата на интернет-компаниите како „навремени и неопходни“.
Според Митар, губењето на таков глас ќе има последици за Пекинг. Многу земји, особено на Запад, веќе гледаат на Кина и нејзините компании како егзистенцијална закана достојна за строги санкции и контрола – тензии што произлегуваат од стравот дека кинеските корпорации работат по наредба на Комунистичката партија. Сузбивањето на критиките кон овие технолошки лидери дома може да го отежне управувањето со влијанието во странство.
„Способноста на фигура како Џек Ма да зборува слободно ќе биде помала и мислам дека тоа всушност ќе создаде дополнителен проблем за желбата на Кина да користи мека моќ“, рече Митар.