Земјата со најголем јавен долг во светот, минатата година постави нов рекорд во задолжувањата, како резултат на последиците од епидемијата на новиот коронавирус. Во фискалната 2020 година (што трае до крајот на март оваа календарска година), Јапонија ќе отпечати нови државни обврзници во вкупна вредност од 112 трилиони јени (близу 1,1 трилиони долари или 1.100 милијарди долари), поради падот на даночните приходи и потребата да се финансира трет пакет помош за стопанството од почетокот на новата епидемија на коронавирус.
Тоа е најголемата годишна емисија на нови обврзници во историјата на таа земја, двојно повеќе од втората највисока во 2009 година, што беше предизвикана од светската финансиска криза и изнесуваше околу 500 милијарди долари.
Кога ќе бидат вклучени обврзници издадени за рефинансирање на претходни долгови, Јапонија ќе ја заврши фискалната 2020 година со рекордна емисија на државни обврзници од вкупно 270 трилиони јени (2,6 трилиони американски долари).
Патем, поради короната, јапонската влада досега издвои околу 3 трилиони (3.000 милијарди) долари за да им помогне на економските субјекти и граѓаните.
Јапонија, светски лидер во јавниот долг
Во 2019 година, јапонскиот јавен долг изнесуваше над 12 трилиони долари (12.000 милијарди) и беше еднаков по големина на 234 проценти од нејзиниот бруто домашен производ (БДП).
Јапонија има јавен долг веќе неколку години, што е повеќе од двојно поголем од нејзиниот бруто домашен производ. Додека во Европската унија обично се смета за критично ако односот на јавниот долг кон БДП надминува 60 проценти, во Јапонија последниве години тој сооднос се искачи на неверојатни 240 проценти.
Според тој индикатор, таа високо економски и технолошки развиена земја има најлош резултат во светот, а во борбата за титулата најзадолжена земја во светот, во последните години остави зад себе такви конкуренти како Венецуела и Грција.
Традиционално, сепак, бидејќи повеќе од 90 проценти од тој долг е домашен, јапонската држава досега не доживеала криза на доверба, ниту имало големи нарушувања во функционирањето на економијата.
За споредба, кога Грција банкротираше во 2011 година и повлече стотици милијарди евра помош од Европската унија, беа намалени платите, пензиите и јавните услуги, а имаше и голема политичка нестабилност.
Како решение беа споменати повлекувањето на Грција од Европската унија и повторното воведување на драхмата. Колапсот на еврото и банкротот на другите високо задолжени земји на Унијата, како што е Италија, беше закана за земјите. Се разбира, за разлика од Јапонија, сите најголеми кредитори на Грција беа странци.
Главниот аргумент за континуираното задолжување на јапонската држава е токму тоа – бидејќи лавовскиот дел е во рацете на домашните финансиски институции, постои помала опасност од зголемување на каматните стапки и полесно отпишување на долговите. Најголем доверител е јапонската централна банка – таа има дури 45 проценти од јапонските државни обврзници.
Исто така, според Банката на Јапонија, финансиските резерви на јапонските домаќинства се вкупно 1,9 трилиони јени, што е повеќе од износот на јавниот долг и што, според некои економисти, дава поголем простор за позајмување.
Короната како пресвртна точка?
Во изминатата деценија, јапонската влада практикуваше филозофија според која е дозволено позајмување се додека нема инфлација во земјата.
Дефлацијата владее во далечната источна империја многу години, а долгорочните напори на владата да постигне поволна стапка на инфлација од два проценти годишно преку економската политика не вроди со плод. Затоа, се смета дека не постои опасност од инфлација, па затоа тоа е аргумент за политиката на задолжување и работењето на централната банка, која купува големи количини на државни обврзници и пумпа големи количини пари на финансискиот пазар.
Короната, односно забавувањето на економијата и драстичното намалување на даночните приходи на државите заради пандемијата, со споменатото позајмување, може, сепак, да ја поткопа таа доверба во јапонската држава и, потенцијално, да доведе до економски хаос.
Веројатно не во блиска иднина, но можните последици се големиот пораст на даноците, драстичното кратење на буџетот, зголемувањето на трошоците за позајмување на државата, како и инфлацијата и рецесијата, сето тоа доведува до осиромашување на населението.
Затоа има се повеќе гласови, особено странски економисти, кои предупредуваат дека политиката на задолжување на државата во Токио и политиката на купување државни обврзници и финансиско олабавување спроведена од Јапонската банка може еден ден, во не толку далечна иднина, да се врати како бумеранг.
Треба да се истакне дека јапонската влада планира големи позајмици и за оваа година. Јапонската држава ќе издаде државни обврзници во вредност од 236 трилиони јени или дури 2,3 трилиони (2.200 милијарди) долари во фискалната 2021 година (што започнува на 1 април оваа календарска година), објави домашното Министерство за финансии на крајот на декември.
Тоа е третина повеќе отколку што првично беше планирано, а главната причина за тоа зголемување е, како и во фискалната 2020 година, последиците што епидемијата „Ковид-19“ ги има врз државната каса.
Иако земјите ширум светот, реагирајќи на финансиската криза од 2008 година и епидемијата Ковид минатата година, го зголемија позајмувањето на финансискиот пазар, Јапонија е убедлив лидер во тоа, затоа има многу причини за загриженост.
Со оглед на тоа што Јапонија не постигна значителен економски раст со децении, се чини дека неизбежно е значително зголемување на даночната стапка, во време кога многу сектори во економијата се во големо искушение и многу градежни објекти губат приход.