Педесет земји-членки на САД потрошија повеќе од седум милијарди долари оваа пролет во наддавање за набавка на опрема на почетокот на пандемијата на коронавирус, според анализата на АП.
Тие пари се наменети за купување опрема за лична заштита – маски, ракавици и палта, и витални медицински помагала, како што се респиратори.
Реј Беja, пишува АП, имал добра работа пред пандемијата на коронавирус. Тој продавал четири милиони долари годишно вредна стока од неговата продавница во Њу Хемпшир, специјализирана за заштитна опрема за полицијата.
Додека не му се јави клиент од државата Масачусетс, прашувајќи го дали има нешто да ги заштити луѓето од КОВИД-19. Се погодило да има. Тој и продал на државата 300 000 маски за еднократна употреба – по 97 центи една.
„Тогаш започна лудилото“, изјави Беja за АП.
Маски, мантили, ракавици, очила, средства за дезинфекција, комбинезони, термометри – Беja продаваше сè не само во Масачусетс, туку и во многу други држави, окрузи, градови, училишта што се редеа да купат од него.
Додека безброј компании пропаднаа поради мерките за време на епидемијата, продавницата „Body Armor Outlet“ на Беja брзо прерасна во еден од 20-те најголеми добавувачи на опрема за лична заштита во земјите минатата пролет, според анализата на податоците за државните набавки спроведена од агенцијата АП.
Агенцијата ги надгледувала набавките на владата за над седум милијарди долари во средства за лична заштитна опрема и медицински помагала со голема побарувачка, како што се респиратори и инфрацрвени термометри.
Податоците добиени преку барања за информации од јавен карактер се досега најсеопфатното сметководство за тоа колку држави купиле, потрошиле и исплатиле на кого за време на хаотичните први месеци на пандемијата, кога несоодветните федерални резерви ги оставија федералните влади сами да се снаоѓаат.
Некои гувернери го опишаа пазарот за заштитна опрема во тоа време како „Див Запад“, каде резервите честопати одеа кај оние што нудеа најмногу, дури и ако веќе им беа ветени на некој друг.
Повеќето набавки беа направени надвор од вообичаените процедури за наддавање на конкурентите, а во многу земји недостатокот на транспарентност во администрациите и отежнуваше на јавноста, па дури и на пратениците, да види како се трошат парите на даночните обврзници.
Во некои земји, вообичаеното водење на сметководствена евиденција е исто така ставено настрана.
Ајдахо првично не прецизираше колку плаќа за секоја маска и ракавици нарачани од секој добавувач. Државните купувачи беа преокупирани со обидот што побрзо да купат големи количини од стотици конкуренти, изјави Џеј П. Брејди, постар клиент во Одделот за здравство и благосостојба во Ајдахо.
„Беше хаос“, рече Брејди. „Никој од нас не знаеше што прави“.
Иако државите потрошија милиони повеќе оваа есен, бидејќи бројот на случаи со КОВИД-19 повторно се зголемува, првичните трошоци за паника за заштитна опрема се забавија бидејќи производството се зголеми и синџирите на снабдување се подобрија.
Податоците на АП покажуваат дека милиони долари се слеале од државите кон компании кои никогаш порано не продавале опрема за здравствена заштита. Тие компании беа на тежок пазар, соочени со заостанувања во производството на странски фирми, со заостанати испораки, со се повеќе и повеќе посредници.
Сето ова доведе до скок на цените платени од државите, што ги чинеше даночните обврзници милиони долари.
Пред пандемијата, маската N95, која филтрира мали честички, може да чинеше околу 50 центи. Во пролетта, државите плаќаа во просек по три долари, се вели во анализата на АП. Некои држави платија повеќе од 10 долари за овие маски за брзо да ги набават.
Во средината на март, Луизијана плати 57.450 долари за 5.000 маски N95 – 11,49 долари по парче – на компанијата „Grey Wolf Safety Group“. Сопственикот на таа компанија, Шон Меклелан, рече дека за да го исполни тој државен налог, морал да купи сè што имале на залиха неговите конкуренти, честопати по високи цени. Потоа додаде малку повеќе на цената и ги препродал маските на државата, заработувајќи два долари по маска.
Најголемиот снабдувач на заштитна опрема на државите, до оваа пролет никогаш порано не продал ниту една маска. Но, од средината на март до почетокот на јуни, кинескиот производител на електрични возила БИД продаде маски и средства за дезинфекција во вредност од 930 милиони долари на сојузните држави на САД. Две третини од тоа отидоа во Калифорнија, каде гувернерот на демократите Гевин Њусом предизвика критики затоа што првично ги чуваше во тајност деталите за договорот според кој платил на БИД 3,30 УСД за секоја маска N95.